In de politiek is misleid zijn geen excuus, schreef de Poolse filosoof Leszek Kolakowski en dat heeft de Amerikaanse historicus Tymothy Snyder zich in de oren geknoopt. Hij maakt zich in zijn boeken al vele jaren zorgen over het lot van onze vrijheid. Snyder gebruikt grote historische rampen die uit schijnbaar kleine vuurtjes zijn ontstaan om de wereld te waarschuwen niet te berusten als zich signalen voordoen die de democratie in gevaar brengen. Zijn bestseller On Tyranny (2016) is een spiegel van de twintigste eeuwse westerse antidemocratische dieptepunten...

De geschiedenis leert dat grote, machtige rijken ooit kennis maken met verval. Wat wel eens wordt vergeten is dat machtige rijken elkaar het succes niet gunnen, het ene machtscentrum daarom naar het andere loert en wacht op het juiste moment om toe te slaan. Machtige rijken hebben graag het rijk alleen. De Arabische heersers moesten toezien hoe hun eens zo invloedrijke territorium opgedeeld werd in kleine emiraten om vervolgens opgeslokt te worden door veroveraars uit verre streken. Het Byzantijnse rijk werd na eeuwen van macht en welvaart onder...

Achtervolgd door nachtmerries, eenzaam en verweesd, klaagt Shakespeare’s Hamlet dat ‘de tijd uit zijn voegen ligt.’ En zo lijkt het vandaag in tal van opzichten weer het geval. Open samenlevingen, om de filosoof Karl Popper aan te halen, staan zwaar onder druk. Geschiedenis herhaalt zich niet, maar we moeten er wel van leren. Aristoteles waarschuwde al dat ongelijkheid binnen een samenleving instabiliteit voortbrengt. En precies dat gebeurt in de meeste democratieën: de kloof tussen arm en rijk wordt steeds groter, de ondergrondse woede tegen de elite groeit, ‘gele hesjes’...

Omdat de wereld zo ingewikkeld is creëren we volgens breindeskundigen categorieën om onze omgeving enigszins te begrijpen. Zo zou de sociale wereld bijvoorbeeld onderverdeeld kunnen worden in hipsters, nerds, kakkers, intellectuelen, wit of zwart. Bij elke categorie denkt de gemiddelde mens er karaktertrekken of typeringen bij, noodgedwongen vereenvoudigingen en generalisaties. Er zijn kennelijk conceptuele doosjes nodig om de lawine aan data die ons dagelijks overspoelen te ordenen. Zoals Kant al beweerde: percepties zonder concept zijn blind. Het categoriseren wordt pas een probleem als mensen geloven dat deze mentale constructies...

Toen de Mujahedin in de jaren tachtig tegen de Sovjet-bezetter moest vechten was het al duidelijk dat saamhorigheid en loyaliteit het winnen van dienstplichtigen met zware wapens. Zo was het ook onvermijdelijk dat de Taliban aan het langste eind zou trekken. Geloof en geestdrift zijn ingrediënten waartegen geen leger bestand is. Naar al snel blijkt vormen deze eigenschappen ook de basis voor keihard optreden tegen alles dat ruikt naar modern, anders, of dat niet te maken heeft met de verering van Allah. Met grote intensiteit worden vrouwen weer...

Ze had de sproeten en lichte haarkleur van haar Engelse moeder geërfd en viel alleen daarom al op binnen de Egyptische high society. Haar half-Europese afkomst zorgde er misschien juist voor dat zij zich tijdens haar leven zo inzette voor de Egyptische samenleving en dan met name de positie van de vrouw, aan de zijde van haar man, president Anwar Sadat. Jehan Safwat Raouf Sadat is medio juli op 87-jarige leeftijd in Cairo overleden, veertig jaar na de moord op haar echtgenoot. Ze ontmoette Sadat toen ze veertien was...

Oorlogen hebben bewezen dat de mens tot het ergste in staat is. Dat gebeurt historisch gezien vooral als het ontbreekt aan saamhorigheid binnen de samenleving, als ieder voor zich gaat, materie (of het gebrek daaraan) boven vriendschap staat, narcisme het wint van menselijkheid. Nooit meer oorlog? Dan moeten we in de ‘ander’ aankijken om onszelf in hem of haar te vinden. Het is niet voldoende om racisme en discriminatie van de 'ander' te veroordelen. Het is ook nodig te begrijpen waar ingesleten vooroordelen, westerse arrogantie en desinteresse in andere...

Als ergens de democratie in een ernstige crisis verkeerd dan is het wel in Brazilië. Dat gegeven staat centraal in de gelauwerde documentaire The Edge of Democracy van de Brazilaanse cineast Petra Costa. Costa gaat diep in op de levens van voormalige presidenten Dilma Rousseff en Luis Inácio Lula da Silva (die als ‘sterren’ op het affiche worden opgevoerd), maar de film is ook een metafoor voor de mondiale neiging tot polarisatie, politiek geweld, haattaal en de opkomst van een moderne vorm van fascisme. Hoewel de huidige president...

Het dezer dagen verschenen Amerikaanse rapport waaruit blijkt dat kroonprins Mohammed bin Salman verantwoordelijk is voor de moord op journalist Jamal Khashoggi vroeg om een radicale reactie. Heel even hoopte het moreel bewuste deel van de wereld dat Joe Biden de juiste beslissing zou nemen en Saoedi-Arabië hard ging aanpakken. De boodschap had moeten zijn dat op het muilkorven van media een harde straf staat en dat de daders zich nergens kunnen verstoppen.Maar Biden denkt er niet aan  de traditioneel hechte band met het koninkrijk te verbreken. Bidens...

Frankrijk is aan het afrekenen met een aantal hardnekkige taboes. Nadat pedofilie vorig jaar afwisselend werd veroordeeld, gerelativeerd, goedgepraat en als cultureel erfgoed omschreven en de een na de andere prominente Fransman werd ontmaskerd, gaat het de laatste tijd vooral over incest. Na een verlegen coming out van een schrijfster bleken honderden, zo niet duizenden vrouwen (en een enkele man) plotseling ook de behoefte te hebben over hun incestueuze ervaringen te praten. De kranten staan vol met vragen over de grenzen en de definitie van het begrip incest....